Khu du lịch Tràng An Ninh Bình là một quần thể danh lam thắng cảnh đẹp tuyệt sắc, cùng với một hệ thống sinh thái động thực vật phong phú và đa dạng. Đặc biệt là nơi đây vẫn còn lưu giữ những di tích lịch sử văn hóa , Tràng An đã trở thành điểm tham quan du lịch nổi tiếng của tỉnh Ninh Bình.
Khu du lịch Tràng An Ninh Bình
Khu du lịch sinh thái Tràng An và khu di tích Cố đô Hoa Lư nằm trọn trong khối đá vôi của Hoa Lư. Khối đá vôi Hoa Lư có giới hạn về hướng Đông là sông Chanh, hướng Bắc là sông Hoàng Long, hướng Tây Nam là sông Bến Đang. Tại phía Bắc, Đông và Đông Nam là các cánh đồng bằng phẳng trù phú được bồi đắp từ hệ thống sông Vân, Đáy…
Độ cao trung bình của các khối đá vôi Hoa Lư vào khoảng từ 70 m đến 105 m thấp dần theo hướng Tây Bắc – Đông Nam. Tại huyện Hoa Lư có nhiều di tích lịch sử văn hoá, danh thắng nổi tiếng. Khối núi đá vôi chiếm gần như nửa diện tích phía Tây huyện, tập trung chủ yếu tại các xã: Ninh Xuân, Trường Yên, Ninh Hải và phần lớn thuộc về xã Gia Sinh huyện Gia Viễn. Toàn bộ dải đá vôi có đến vài trăm ngọn. Núi phân bố với mật độ dày đặc, xếp liền nhau và nằm kề từ xa xưa đã tồn tại các con đường mòn len lỏi của dân đi rừng, càng đi về phía Đông núi sẽ thưa dần tạo nên nhiều thung Karst mà dân địa phương ở đây gọi là “Thong” hoặc “Áng” như là thong Bái, áng Mương, thung Lang, thung Tối Trong, thung Tối Ngoài, thung đền Trần thung Nấu Rượu, . Dưới chân của các núi đá vôi nhiều nơi còn xuất hiện các hàm ếch đây là dấu tích xâm thực của biển. Chính vì vậy vùng núi đá vôi Hoa Lư còn có tên gọi khác là “Hạ Long trên cạn”.
Trên đỉnh của các khối núi đá vôi dạng địa hình Karst-đá tai mèo rất phổ biến, còn trong lòng những khối đá vôi có rất nhiều hang động. Những hang động tại đây phần lớn là dạng hang nằm ngang, trần thường có dạng vòm.
Khu du lịch sinh thái Tràng An hiện nay có số hang xuyên thuỷ đã được khảo sát là 48 hang có tổng chiều dài là 12.226 m, nhóm hang xuyên thuỷ dài gồm: hang Sinh Dược (1.300 m), hang Địa Linh (1.500 m), hang Mây (1.200 m)… quần thể các hang, động, núi, thung, hồ, suối… đã tạo thành một sinh cảnh “Tràng An” đẹp thơ mộng có một không hai ở đồng bằng Bắc Bộ cũng như tất cả vùng miền của đất nước, một quần thể nhiều danh lam thắng cảnh độc đáo đa dạng tìm năng du lịch cao.
Về động thực vật tại khu du lịch sinh thái Tràng An
Khu du lịch sinh thái Tràng An Nình Bình có hệ động, thực vật phong phú, đa dạng sinh học cao. Qua nhiều cuộc điều tra, khảo sát bước đầu đã thống kê được có 577 loài thực vật thì trong đó có đến 10 loài nằm trong sách đỏ Việt Nam cần phải bảo vệ. Đặc biệt cây thuốc tại đây vô cùng đa dạng và quý hiếm đã có đến 311 loài dùng làm thuốc, thực vật làm cây cảnh có 76 loài thuộc 31 họ… các cây gỗ quý bao gồm đinh, sến, lát, kiềng kiềng rất ít và ở những nơi khó đi đến còn lại hiện nay trên các núi đá vôi là các loài thực vật ít giá trị về kinh tế.
Tài nguyên du lịch nhân văn của Tràng An
Khu du lịch sinh thái Tràng An đến ngày nay vẫn còn ẩn chứa những giá trị tài nguyên du lịch nhân văn, có nhiều giá trị tài nguyên được phát lộ đã và đang được nạo vét hệ thống hang động, khai quật khảo cổ trong những năm gần đây. Nhiều di vật, dấu tích của người tiền sử có từ 5.000 đến 30. 000 năm trước ở hang Bói, hang Trống. Di chỉ khảo cổ học núi đá tại hang Chợ và hang núi Thung Bình, núi đá ông Hay.
Trong công cuộc dựng nước và giữ nước đầy gian khổ nhưng rất oanh liệt và hào hùng của dân tộc ta, vai trò lịch sử của vùng đất nơi đây được đánh dấu chói lọi với những dấu tích để lại như: thời vua Hùng có đền thờ Cao Sơn Đại Vương (núi chùa Bái Đính), đền thờ “Quý Minh Đại Vương” (đền Trần). Thời Đinh, Lê, Lý vào thế kỷ X hệ thống các núi đá, rừng cây, sông hồ đã là thành trì, chiến hào kháng chiến, trận đồ bát quái như Phủ Đột, thung Nấu Rượu, thung đền Trần, Phủ Khống, hang Địa Linh, thung thuốc, thung Lang,…
Hiện nay, người ta mới thống kê trong khu vực này có 12 di tích lịch sử văn hoá, trong số đó có 1 di tích lịch sử cấp quốc gia là núi chùa Bái Đính, 1 lễ hội vùng (lễ hội chùa Bái Đính) được tổ chức vào ngày mồng 6 tháng Giêng hàng năm.
Về ẩm thực của Ninh Bình vô cùng đa dạng, phong phú, đặc biệt là “cơm cháy Hoa Lư”, “mắm tép Gia Viễn”… “dê Trường Yên”, “cá rô Tổng Trường”.
Từ góc độ tài nguyên du lịch tự nhiên cùng với tài nguyên du lịch nhân văn Tràng An đã hội đủ các điều kiện cho phép xây dựng một khu du lịch quốc gia.
Khu du lịch sinh thái Tràng An bao gồm 4 khu chức năng:
- Khu trung tâm
- Khu du lịch hang động
- Khu núi chùa Bái Đính
- Khu công viên văn hoá.
Khu du lịch sinh thái Tràng An khai thác 9 tuyến du lịch đường thuỷ và 2 tuyến du lịch đường bộ. Hệ thống giao thông đường bộ đã xây dựng 11 tuyến đường chính và những tuyến đường nhánh, những quèn đi bộ qua núi với tổng chiều dài 39,41 km. Khu du lịch Tràng An đã được quy hoạch chi tiết đồng bộ cả hệ thống thông tin liên lạc, hệ thống cấp điện, cấp nước và vệ sinh môi trường.
Hiện nay Tràng An đã khai thác phục vụ khách du lịch với 2 tuyến du lịch đường thuỷ và đường bộ . Khu du lịch sinh thái Tràng An đang khẩn trương trong việc tập trung đầu tư phấn đấu để hoàn thành các hạng mục chính.